İkidiş (Bidens tripartita)

Bidens cinsinin dünyada 200 kadar türü yayılmıştır. Latince bir kelime olan Bidens iki diş anlamına gelmektedir. Diş şekilli görünümünden dolayı bu adı almıştır. Bitkinin yüksekliği 15-60 (100) cm olup, saçak köklü bir yıllık otsu bitkidir. Gövdesi dik yeşil veya kırmızımsı renkli olup, karşı karşıya sıralanmış yapraklarla çevrelenmiştir. Sarı-kahverengi çiçekleri vardır. Temmuz ayında çiçek açar, çiçeklenmesi Eylül ayına kadar sürer. Meyvesi tohumcuk olup, iki adet iğnemsi kılçık biçimindedir.

İkidişe en çok nemli yerlerde, sulu çimenliklerde, nehirlerin, göllerin, bataklıkların kenarlarında daha çok rastlanır. Ayrıca bitki çöplüklerde, ekin alanlarının kenarlarında, yabancı ot gibi tarlalarda görülür.

İkidiş otunun içeriğinde bir takım biyolojik aktif maddeler tespit edilmiştir. Karoten, askorbik asit, aşı maddesi, butein, kuersetin, izokreopsin, auronlar, kempferol, luteolin, sinarozid, sulfuretin, maritimetin, kumarinlerden umbelliferon, skopoletin, eskuletin ve başka maddeler bulunur. Ayrıca asit türevleri, uçucu yağ, aşı kalemleri, katranlı maddeler, tohumlarından ise %11 kadar yağ barındırır. Yeşil bölümünün içeriğinde kül, K, Ca, Mg,  Fe, Mn, Cu,  Zn, Co, Cr, V, Se, Ni, Sr, Pb, B elementleri  yer alır.

İkidiş eski dönemlerden beri hal hekimliğinde kullanılır. Bitkinin yaprağından hazırlanan çay, dizanteri, egzama, damar vb. hastalıkların tedavisinde kullanılmıştır. Çin ve Tibet tıbbında bitkiden soğuk algınlığı ve ishalde yararlanılmıştır.

Halk tıbbında ikidiş otundan yapılan merhemler, raşitizm, antienflamatuar, eklem hastalıklarında, idrar söktürücü ve terletici araç olarak kullanılır. Eski dönemlerde yılan ısırığına karşı etkili ilaçlar olmadığı dönemde ikidişten hazırlanan karışımlar kullanılmıştır. Otundan yapılan karışım İştah açıcıdır, zor hazma karşı, aynı zamanda böbrek ve dalak hastalıklarında kullanılıyor.

İçeriğinde çok fazla ve değerli biyolojik aktif maddeler olduğundan kozmetik ve dermatoloji alanında da yoğun olarak kullanılmaktadır. Öyle ki, bitkiden hazırlanan preparatlar deri egzaması, uyuz hastalığına karşı yaygın kullanılıyor.

Tohumundan elde edilen yağ yaraların çabuk iyileşmesinde, deri yanıklarında, epitel hücresinin hızla restore edilmesinde kullanılır. Otundan yapılan banyolardan sağlıklı, zinde, vücudun taze olmasında kullanılıyor.

İkidiş otunun tomurcuk ve ilk açan çiçeklerinden hazırlanan karışımlar deri hastalıklarında, diatezin çeşitli biçiminde, kaşınmalar, kızarıklıkların tedavisinde yaygın kullanılıyor. Bitkinin tomurcuk ve çiçek açtığı dönemde gövdeyi 30 cm yüksekliğinde kesiyorlar. Bazen yaprak veya küçük yan dallarını da toplarlar. Bir süre sonra bitkide genç dallar oluşur ve tekrar ikinci kez toplama çalışmaları yapılır.