Bataklık süseni İridaceae familyasından 1-1.5 metre boyunda
bir bitkidir. Çiçekleri sarı renkte olup pembe damarlıdır. Sarı süsen ismiyle
de bilinir. Rizomları ile ve ayırma yöntemiyle üretilir.
Bataklık süseninin başlıca yetişme alanı Afrika (Cezayir,
Fas, Madeira ve Kanarya Adaları), bütün Avrupa (kuzey bölgeler hariç), Batı
Asya ve Kafkasya'dır. XXI yüzyılın başında hemen hemen her yerde yetiştirilmeye
başlamıştır.
Bataklıklarda, nehir ve göllerin sulu kıyılarında, sulanan
sulak çayırlarda yetişerek bazen de küçük alanlarda saf çalılıklar oluşturur.
Rizomlar menekşe yağı kokulu uçucu yağ ihtiva eder. Uçucu yağ dışında
rizomlarda izoflavon glukoziti iridin, nişasta, yağ, tanen, organik asitler,
mukus, katranlı madde bulunur. Yaprakları askorbik asit ve amino asitler
içerir. İlkbahar hasadında rizomlar en çok uçucu yağa sahip olur. Bu dönemde
iron içeriği % 42 civarıdır.
Taze çıkarılmış rizomlar otsu bir kokuya sahiptirler, yavaş
bir kurutma sonrasında menekşe kokusu ortaya çıkar, bundan dolayı menekşe kökü
adını alırlar. Şekerleme sanayisinin yanı sıra likör, şarap ve diğer içecekler
için aromatik hammadde olarak kullanılır. Bataklık süseninin uçucu yağı yaygın
olarak parfümlerde kullanılır.
Bataklık süseni, balgam söktürücü etkiye sahiptir, ilaçların
tadını iyileştirir. Rizomların 1:300 oranında seyreltilmiş alkol-su çözeltisi
tüberküloz gelişmesini engeller.
Bataklık süseni rizomları toz haline getirilerek diş
tozlarının içeriğinde kullanılır.
Halk hekimliğinde, sarı süsen pnömoni, anjin, ödem, enfekte
yaralar, ülserlerin tedavisinde ve çilleri ortadan kaldırmak için kullanılır.
Köklerin suyu ilk başlarda dâhilen diş ağrılarında, haricen epilepside
kullanılırdı. Kökten eski dönemlerde ishal kesici olarak yararlanılmıştır.
Taze rizomlar ve çiçeklerin zehirli oldukları konusunda bir
takım şüpheler vardır.
Bataklık süseni çok dekoratiftir, çok ılımlı nemli olan
yerlerde yetişebilir. Bitki ayrıca deri boyamada kullanılır, sarı renk verir.
Sirkede bekletilmiş rizom ve çiçekleri yünleri sarı renge boyar.
Bataklık süseni iyi bir bal bitkisidir. Kahve yerine
kullanılır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder