Marsıvan otu (Tanacetum balsamita)

Marsıvan otu veya şifalı solucan otu bitkisi Birleşikgiller familyasından kokulu çok yıllık bir bitkidir.  1-1.2  metreye kadar boylanır. Anavatanı Anadolu'dur. Avrupa, Kafkasya, Kuzey İran ve Orta Asya'da yaygındır. Ülkemizde Orta ve Doğu Anadolu'da yetişir. 

Uçucu yağlı baharat kültürüne ait eski bir bitkidir. Eski dönemlerde her evin yakınında bir marsıvan otu vardı, çünkü kötülükler uzaklaştırdığına inanılırdı. Marsıvan otu eskilerden beri hem baharat hem tıbbi bitki olarak kullanılmaktadır.

Marsıvan otu temmuz aylarında çiçek açar. İçindeki uçucu yağların varlığı bitkinin toprak üstü kısımlarının nedeniyle tatlı balsamik aroması ve acı ve baharatlı tadı vardır. Akşamları eşsiz bir koku salgılar.

Bitkinin çiçek ve yapraklarında yararlı maddeler bulunur. Bunların arasında uçucu yağlar, C ve A vitaminleri, tanen sayılabilir.

Marsıvan otu tıpta midenin çalışmasının normalleşmesi ve bağırsaklarda iltihabın giderilmesi için kullanılır. Hepatit hastalığının tedavi edilmesi için hazırlanan ilaçların parçasıdır. Halk hekimliğinde, ağrı kesici ve solucan düşürücü olarak bilinir. otsu kısmı insektisit olarak kullanılır.

Büyük bir bitki olduğundan bir bahçeye 1-3 adet dikilmesi yeterli gelir. Bitki kaprissiz ve kuraklığa dayanıklıdır. Kış soğuklarında yetişebilir. Toprak konusunda çok seçici değil, sadece asitli toprakları ve göllenmeyi sevmez, ama güneşli alanları tercih eder.

Marsıvan otu genellikle ayırma yöntemi ile çoğaltılır. Ayırma işlemi sonbahar veya ilkbaharda gerçekleştirilir. Bitki bir yerde 6-8 yıl büyüyebilir. Bakımı basittir. Kar sonrası ilkbaharda genç sürgünlerin büyümesini teşvik etmek için eski sürgünler budanır. Sulama ve gevşek toprakları sever.

Marsıvan otu nadiren hastalık ve zararlılara yakalanır. kendine özgü kokusu ile bahçedeki diğer bitkileri zararlılardan korur.

Gıda amaçlı olarak iyi gelişmiş yaprakları toplanır. Hasat uçucu yağların en çok biriktiği Temmuz ayında yapılır. Kâğıdın üzerinde ince bir tabaka halinde yayarak kurumaya bırakılır. Daha sonra koyu renkli hava geçirmez cam kaplarda muhafaza edilir.

Taze veya kuru halde marsıvan otu turşularda aroma verici olarak, alkollü içecek sektöründe çeşitli içeceklerin hazırlanmasında kullanılır.  Antik çağlardan bu yana bazı peynir ve süzme peynirlere lezzet vermek için de kullanılır. Avrupa mutfağında çorbalarda, kek pasta yapımında bitkiden yararlanılır. Yağlı et, sığır, kaz ve av eti için kullanılır. Taze kokulu yaprakları ve çiçekleri salatalara eklenir. Ayrıca meyveli içecekler, jöle, reçel, likör ve biralara ilave edilir. Ayrıca bitkiden ünlü balzamik çay yapılır. Aroması için tütüne eklenir.