Mürver

Mürver, Dipscales takımı, Caprifoliaceae familyasına ait bir bitkidir. Mürverin yabancı dildeki karşılığı Sambucus’tur. Caprifoliaceae familyasının dilimizdeki karşılığı da hanımeligiller ailesidir. Ülkemizde mürver çeşitlerine örenk olarak şu isimleri sayabiliriz: Yalangoz, patlayak, şişni, patlavuç, patlankuç, yalankoz, yivdim, sultan otu, şah melek otu, telli gelin, patlangaç, patlangıç, patlak, mındar ağ, mindiraç, melesir ve kara mürver. Latince karşılığı Sambucus olan mürver, bu ismini Yunancada flüt manasına gelen sambuke kelimesinden almaktadır. Etnabotanik derleme çalışmaları sırasında mürver bitkisinin gövde kısmının içi boş olduğu için üflemeli çalgı olarak kullanıldığı kaydedilmiştir.

Dünya üzerinde 12 cins ile bu 12 cinse ait 40 adet mürver türü bulunmaktadır. Kuzey Amerika ve Avrupa’da yaygın olan mürver, Kuzey Afrika, Avrupa, Asya ve Batı Hindistan’da da yetiştirilen türlere sahiptir. Güney yarımkürede Güney Amerika ülkeleri ve Avustralya’da sıklıkla mürver yetiştirilmektedir.

Sambucus türleri otsu bitkilerden olan mürverin öz kısmı geniştir. Ağaç ve çalı grubunda yer alır. Yaprakları imperipennat, karşılıklı duran foliollerin yanı serrat dişlidir. Stipula var ya da yoktur. Çiçek miktarı çok fazladır. Umbella ve panikula durumları küçük beyaz çiçekler taşır. Genel olarak beşli parçalar halinde olan kaliks kısa boru görünümlü beş sepalden meydana gelmektedir. Korolla düzenli, tabak biçiminde yayılan, tek bir eksen çevresinde yerleşmiş, beş loplu; petaller ile alternan dizilen, 3-5 lokuluslu stigmasıyla, her bir gözde bir tohum bulunan ve meyveleri drupa olan bitkilerdir.

Ülkemizde Bulunan Mürver Türleri

Ülkemizde otsu formda olan Sambucus ebulus ile ağaç formunda olan Sambucus nigra adlı 2 tür mürver doğal olarak yetişebilmektedir.

Ülkemizdeki Sambucus türlerinin tayini


-Çalı ya da küçük ağaçlar; yaklaşık boyu 4 mm olan türler Sambucus nigra türüdür.

-8-30 mm boyundaki otsu türler Sambucu ebulustur.

Ülkemizde Sambucus nigraya ait isimler: Ağaç mürver, kara mürver, mürver, mındar ağ, melesir, mindiraç, yalankoz, yalangoz, şişni, patlangoz, patlayak, patlavuç, patlankuç.

Ülkemizde Sambucus ebulusa ait isimler: Levor (Rize - Trabzon), Anzili (Artvin), Yivdim, Yer mürveri, yivdin ( Ordu - Samsun – Giresun), Şah melik otu, Şah melik (Karadeniz Bölgesi), Şah melek otu, Sultan otu (Tekirdağ – Gaziköy), Purtlak, Pelempüs (Dörtyol), Livor (Rize), Kımçırık, Hekim ana (İnebolu), Ayı otu, Cüce mürver, Azı otu, Yabani mürver, Telli gelin (Gaziantep).


Mürver Yetiştiriciliği

Mürver ülkemizde doğal olarak yetiştirilmektedir. Bazı bölgelerimizde parklarda ve bahçelerde peyzaj amacıyla kullanıldığına rastlanabilir. Bunun haricinde tarımı gerçekleştirilmeyen tek bitki çeşididir. Bitkinin doğal şekilde yetiştiği yerlerde görülen insan baskısı yakacak ile diğer tarın ürünleriyle tarım alanlarına yer sağlamak amacı nedeniyle türü tehlike altına girmektedir.

Yetiştiriciliği gerçekleştirilen teknolojik ürünler arasında son yılların en ilgi çeken enteresan meyve türlerinden biri haline gelip, yakın zamanda geleneksel bahçe meyvelerinin yerini alabilecek bir bitki olarak önemine değinilmektedir.

İlgili kurumların yaptığı çalışmalar çerçevesinde dal çelikleri ve tohum ile dal çeliklerinden üretimi denenmektedir. 10.000 tane mürver fidesinin üretimi çelikleme ile sağlanmıştır. Tohum ile üretim yöntemiyle daha çok fide sağlanmakla beraber çimlenme engeli ile geç gelişim nedeniyle çelik ile üretim yöntemi sayesinde daha erken fide elde edilebilmektedir.