Huş Ağacı Batı Sibirya, Altay, Avrupa, Kuzey Afrika, Asya ve
Kafkasya'da yayılmıştır. Esasen karışık ormanların orta kısımlarında rastlanır.
Dağlarda deniz seviyesinden 2100-2500 metre yüksekliğe kadar yetişir. Elverişli
koşullarda yüksekliği 25-30 m, çapı 80 cm'ye ulaşır.
Genç ağaçların kabuğu kahverengidir, 8-10 yıldan sonra
beyazlar. Genç huş ağacı kızılağaç türleri ile karıştırılabilir. Yetişkin
durumda beyaz kabuğundan dolayı diğer ağaçlardan farklıdır. Daha yaşlı
ağaçlarda kabuğu gövdenin aşağı bölümünde derin yarıklı, siyahtır. Dalları
çıplak, çok sayılı, sıktır, üzerleri sigilciklerle kaplıdır.
Genç dalları aşağı sarkar ve huş ağacının şemsiyesine çok
karakteristik bir görünüm verir. Şemsiyesi dallıdır, ancak sık değil.
Yaprakları dikdörtgen yumurtamsı veya üçgen yumurtamsı, uzunluğu 3,5-7 cm, eni
2-5 cm, genç yaşta yapışkanlıdır; kenarları iki dişlidir. Sapları çıplak,
uzunluğu 0,8-3 cm dir. Çiçekleri düz, ufak, dalların uçlarında küpeye benzer,
sallanan çiçek gruplarında derlenmiştir.
Yapraklar açılana kadar çiçeklenir. Erkek çiçekleri kısa
saplarda, kırmızı-kahverengi pulların koltuklarında ve önceki yılın uzunumsu
saplarının uçlarında 2-4 adet sallanan (5-6 cm) erkek küpe oluştururlar. Dişi
çiçekler üçer pulcuklardan oluşur.
Meyveleri yaz sonlarında olgunlaşır. Generatif ve vegetatif
şekilde çoğalır.
Tomurcukları ve yaprakları halk hekimliğinde kullanılır,
bunların idrar söktürücü, terletici, kan temizleyici, anti bakteriyel,
anti-inflamatuar ve yara iyileştirici etkisi vardır. Tıbbi amaçlı tomurcukları
(Lat. Gemmae Betulae) ve huş yaprağı (Folium Betulae) kullanılır. Toplama
çiçeklenme öncesince Ocak-Mat gibi yapılır. Açık havada veya iyi havalandırılan
yerlerde kurutulur.
Genç yaprakları Mayıs-haziran gibi hasat edilir, gölgede
veya tavan arasında kurutulur. Tomurcuklar ana bileşenini bisiklik
seskuiterpenoidler oluşturan uçucu yağ ihtiva eder. Ayrıca reçineli bir madde
bulunmaktadır. Yapraklarında uçucu yağlar, reçineli maddeler, flavonoidler, (%
3,2) saponinler, tanen (%5-9), askorbik asit (% 2.8) bulunur. Kabuklarında
betulin (veya betulenol); glikozitler - betulozid ve gaulterin; taninler (%
15), alkaloidler, uçucu yağ ve suberin bulunur.
Ağacın tomurcukları ve yaprakları suda haşlanarak elde
edilen suyu kullanılır. Tomurcukları ve yapraklarından elde edilen su idrar
söktürücü olarak kullanılır. Akut ve kronik egzama tedavisinde tomurcukların
haşlama suyu ile sıcak banyolar yapılır. Huş ağacı katranından hazırlanan
merhemler yara iyileşmede ve uyuz, sedef hastalığı ve bitlerin tedavisinde kullanılır.
Ağaçtan hazırlanan preparatlar zehirler ve bakteriyel toksinlerle
zehirlenmelerde kullanılır.
Halk hekimliğinde, huş ağacı suyu uzun vadeli iyileşmeyen
yaralar, trofik ülserler, yaralanma
sonrası kansızlıklar, sıyrıklar ve anjin sırasında kullanılır. Huş ağacı tıbbi
amaçlarla kullanılan chaga mantarına (Inonotus obliquus) ev sahipliği yapar.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder