Karnabahar nasıl yetiştirilir?

Karnabahar, turpgillerden iki yıllık bir bitkidir. Birinci yıl çiçek ve çiçek tablası oluşan karnabahar lahanayı andırsa da yaprakları daha uzun ve sivri uçludur. Yenilen taç kısmı çeşide göre farklı renk taşımaktadır. Beyaz, sarımtırak veya krem rengi olan bu taç güneşin etkisi ile sararmaktadır.

Karnabahar C vitamini, B ve P vitaminleriyle karoten içerir. Minerallerden potasyum, fosfor, kalsiyum ve demir içerir. Besin değeri açısından lahanadan daha değerlidir. Kolay sindirildiğinden çocuk gıdalarında da yer verilmektedir.

Kaliteli bir karnabahar zamanında toplanmalıdır. Zamanında hasadı yapılmayan karnabaharın taç kısmı yeşillenir, rengi beyazdan sarıya dönüşür ve daha sonra morlaşır. Çeşidine göre sebzenin erken, normal ve geçci çeşitleri bulunmaktadır.

Karnabahar nasıl yetiştirilir?

İklim

Kış sebzesi olmasına rağmen karnabahar soğuğa çok dayanıklı değildir. Sıcaklık, ışık ve nem sebzenin yetiştirilmesinde olmazsa olmazlardandır. Sıcaklık talebi sebzenin çeşidine göre farklılık gösterecektir. Tacın oluşma evresinde belirli bir dönem düşük sıcaklık olmalıdır.  

Sebzenin fideleri bir süre -10 derece sıcaklığa dayanabilirlerse de hasadı yaklaşan karnabaharlar sıfır derecenin altında sıcaklığı sevmezler. Taç kısmının oluşum döneminde  15-20 derece en uygun sıcaklıktır. Bu dönemde sıcaklığın sıfırın altına düşmemesi gerekir. Aksi halde taç kalitesi düşer.

Toprak

Her tür toprakta yetişebilen karnabaharlar organik maddeler bakımından zengin olan toprağı severler fakat asiditeye karşı hassastırlar. Dikim tarihinden çok öncesinde toprak hazır hale getirilmelidir. Ağır topraklarda ve bol yağışlı bölgelerde drenaj çok iyi olmalıdır. Sonbaharda derin sürülen toprak ilkbahar aylarında sadece normal sürüm yapılarak hazırlanır. Sürüm sonrasında diskaro ve tırmık çekilmelidir. Masuralar hazırlanmalı ve toprak fidelerin dikimine hazır hale getirilmelidir.

Gübreleme

Dekara verilecek gübre miktarı; 2-4 ton çiftlik gübresi, 40-50 kilo amonyum sülfat, 40-50 kilo süper fosfat, 20-30 kilo potasyum sülfat olabilir. Toprağın analizi yapılarak uygulanan gübreleme en doğru gübreleme şeklidir. Toprak son olarak hazırlanırken çiftlik gübresi, fosforlu gübrenin tamamı verilir, potaslı ve azotlu gübrenin yarısı uygulanır. Potaslı gübrenin 2. yarısı taçların oluşumundan önce verilir. Azotlu gübrenin ikinci yarısı ise dikimin 20-25 gün sonrasında ve taç oluşumu öncesinde olmak üzere 2 dönemde verilir.

Yetiştirme

Ülkemizde yaz sonu, sonbahar ve kış mevsimlerinde yetiştirilen karnabaharların yetiştirilmesi, fidelerin yetiştirilmesi ve başlıca alanlarına dikilmesi olmak üzere 2 aşamada gerçekleşir. İlk önce karnabahar tohumlarının ılık ve soğuk yastıklara ekimi yapılır. Ekimin zamanı çeşit, bölge ve hasat zamanına göre farklılık gösterse de genelde Nisan-Mayıs, Haziran-Temmuz aylarında yastıklara sırayla veya serpme olarak ekim yapılır. Uygulanacak en doğru ekim sistemi 10 cm sıra arası verilerek gerçekleştirilen sıravari ekimdir. Yastıklara ekilen tohumlar koşullara bağlı olarak 8-15 gün içerisinde çimlenecektir. Sonrası sıra üzerindeki fideler 3-5 cm aralıkla seyreltilir.

İyi yetiştirilmiş fideler karnabaharın kalitesini en çok etkileyen unsurlardandır. Yetiştirme esnasında sıcaklık aniden düşüp yükselirse taçlar kalitesiz olacaktır. Eğer dikim olgunluğundaki fideler yastıklarda fazla bekletilirse büyümede duraklamalar meydana gelebilir. Dikim için 7-8 yapraklı, gövde ve yaprakları sağlam olan fideler kullanılmalıdır. Cılız ve sarı yaprakları olan fidelerden yetişen sebzelerin taç kısımları cılız ve gevşek olur.

Genel olarak tohum ekiminden  5-7 hafta sonra fideler dikime hazır hale geleceklerdir. Masuralar üzerinde yapılan yetiştirme şekli uygun olmaktadır. Masuraların genişliği sebzenin çeşidine ve tek sıra veya iki sıra olmasına göre ayarlanır.  Dikimde sıraların arası ve sıraların üzeri mesafeler 60x60 ya da 70x70 cm olarak ayarlanır. 

Fideler yerlerinden dikkatli bir şekilde sökülmeli ve bekletmeden plantuar yahut çepin ile dikilmelidir. Köklerin ise topraklı olarak çepinle dikimi daha uygun olur. Dikim sonrasında önce fidelere can suyu verilmeli, birkaç gün sonrasında ise salma sulama yapılmalıdır. Karnabahar su ve çapayı sevdiğinden bu ikisine özen gösterilmelidir.  

Hasat

Karnabaharların taçları sararmasın diye yeşil yaprakları kırılarak tacın üzeri örtülerek üretim yapılmalıdır. Taçlar gevşek yapıya dönüşmeden önce hasat edilmelidir. Hasadın süresi çeşide ve iklim koşullarına göre değişiklik gösterecektir. Genel olarak 1-4 hafta olabilmektedir.  Taçlar gövde ile birleştikleri yerden bıçakla kesilirler. Tacı korumak için birkaç yaprak bırakılır. Taçlar çok çabuk kararır ve zede alırlar. Bundan dolayı tek sıra halinde kasalara yerleştirilmelidirler. Taçlar çeşit ve iklime bağlı olarak sıkılıklarını 2-3 hafta muhafaza ederler. Rengi sararmış ve gevşeyen taçlar kalitelerini ve pazarlanma özelliklerini kaybederler.